Bu hafta yazımda her hafta olduğu gibi, değerli Blog Takipçilerime & Misafirlerime Roma İmparatorluğu, Roma ve/veya İtalya hakkında ilginç bir konudan bahsetmek istiyorum. Paskalya Cuması yazım ile bağlantılı, iki bölümlük yeni yazımın son bölümü ile karşınızdayım..
İsa’nın Çarmıha Gerilmesi
İsa Via Dolorosa da 14 noktada durarak Haç’ını taşır ve çarmıha gerilir. Helena’nın bir parçasını İstanbul’a getirdiği kabul edilen bir sütuna bağlanan İsa önce kırbaç cezasına çarptırılmıştır. Bu parça bugün Patrikhanededir. Ancak tek parça bu değildir. Dünyada Roma’da ve bir çok başka şehirde İsa’nın kırbaçlandığı sütunun olduğuna inanılır. Roma’ya geldiğinizde bu ilginç kiliseyi İtalya’nın yerlisi olan ve Türkçe konuşan bir rehber ile gezerken muhakkak görmek için istekte bulunun. Bu konu hakkında yazım için
Link Yakında !!!
O zamanın kurallarına göre bir suçlu en fazla 40 defa kırbaçlanabilirdi. İsa’nın, bir hata sonucu fazla kırbaçlanmaması için 39 defa kırbaçlandığı kabul edilir ve kırbaç sonrası ölüm cezası ilan edilir. Peki fazla kırbaçlanmış olsa, ne olacaktı? O zamanın yasalarına göre, İsa cezasını çekmiş ve serbest kalmasının önü açılabilecekti ancak burada amaç bu değildi. Bu işkence sonrası, İsa Haçını taşımaya zorlanır. Kırbaç cezasının, asilere (Spartacus gibi), yüz kızartıcı suç işleyenlere ve Roma Vatandaşı olmayanlara uygulandığı düşünülüyor. Titus’un ünlü Yahudiye İsyanı zamanında günde 500 Yahudi’yi çarmıha gerdiği de biliniyor.
İsa’nın tam Fısıh zamanı infazı da önemli bir detaydır. İsa’nın kurtulması durumunda, Yahudilerin bu olayı zamanında Mısır’dan kurtuluşlarına benzetip, bir Yahudi ayaklanması başlamasından korkan/çekinen Roma otoritelerinin İsa’nın çarmıha gerilmesini, Roma İmp. selameti için daha uygun gördükleri düşünülmektedir.
İslam’a göre İsa’nın yerine Yahuda çarmıha gerilmiştir. Hristiyanlar buna kesinlikle inanmazlar. Hristiyanlar daha çok İsa’nın Fısıh Bayramında Kuzuların kurban edildiği gibi, insanlık için Kurban olduğuna/kendisini kurban ettiğine inanırlar. Aramatyalı Yusuf İsa’nın canazasini almak ister ve alır. Kadınlar, Mecdeli Meryem, Meryem Ana ve Meryem Klopas, İsa’yı kefene koymadan önce inanca göre yağlamak isterler, ancak yağları yoktur. Ertesi gün Şabat (Cumartesi Günü) olduğu için, yağlanmadan İsa meara konulmak zorunda kalınmıştır. Ancak İsa’nın mezarının başına Roma’lı iki asker yollanır ve nöbet tutarlar. Bu nedeni ise, ölümünden sonra dirileceğini İsa’nın kendisinin beyan etmesidir. Kimse ölüyü kaçıramayacak, buna askerler de tanık olacaklar/olası bir kaçırılmaya engel olacaktırlar. Şabat sonrası üç kadın, İsa’yı yağlamak amacıyla mezarına gelirler, ancak mezar boştur, İsa dirilmiştir. İncil’de İsa’nın nasıl dirildiğine dair bir kısım yoktur. İncil sadece dirilmiş İsa’dan bahseder. İsa’nın dirilişi ile ilgili bilinen en erken antik eser Roma’da Santa Maria Antiqua Kilisesindeki 8. YY dan kalan bir Freskte görülmektedir. İncil’de konu net bir biçimde geçmediği için sanat eserlerinde (Heykeller, Tablolar, Freskler) konu fazla işlenmemiş/işlenememiştir.
Emmaus’ta Yemek
İncil’e göre İsa, Kudüs’e 11 km uzaklıkta olan Emmaus’a giderken İsa iki Havari ile görülür, ancak Havariler onu tanımazlar, hatta yolda Kudüs’te İsa’nın başından geçenleri, tanımadıkları kişiye esasen, İsa’ya anlatırlar. Hatta bu (yabacıya !!!) kanları o kadar ısınır ki, bu yabancıyı yemeğe bile davet ederler. Belli bir süre sonra Havariler, konuştukları kişinin İsa olduğunu fark ederler, İsa ete kemiğe bürünmüştür, yemek yemektedir.
Yemek sırasında havari Thomas yoktur ve o İsa’nın dirilmiş olmasına inanmaz. Daha sonra İsa ona da görülür ve Havari Thomas, (Şüpheci Thomas) İsa’nın Romalı Askerin göğsünde açtığı yaraya dokunacaktır. Paskalyadan 40 gün sonra İsa göğe yükselecektir.
Pentacost Hikayesi
Paskalyadan (Fısıh) 50 gün sonra Pentecost gerçekleşir, (Hamsin Yortusu) ki artık inançlı Hristiyanlar bile bu yortuyu İtalya’da hatırlamamakta veya hatırlamakta zorlanmaktadırlar. İnançlı Hristiyanlar için Pentacost, “Yeni bir başlangıç”, yeni bir kilise, din manasındadır. Pentacost olayı ise Hristiyan inancına göre şu şekildedir. Havariler toplanmıştırlar, bir anda onlara kutsal ruhu verilir, her biri başka diller konuşmaya başlarlar. Bu tarih, Yahudilerde de Şavot adıyla kutlanan bir Bayramdır. Esasen bu bayramın da kökeninde Pagan İnancı vardır.
Peki neden Havariler başka diller konuşmaya başlarlar?
Çünkü bu olaydan sonra Havarilere bir görev/misyon verilmiştir, herbiri dünyanın değişik yerlerine gidecekler ve İsa’nın dünyaya sunduğu bu yeni inanışı yayacaktırlar. Havarilerin dünya/Avrupa üzerinde yaptıkları geziler bambaşka bir Blog/Bloglar Serisi olabilecek kadar ilginç ve renlkidir. Belki bir gün bu gezileri de yazarım kim bilir…
Paskalya ne zaman kutlanır?
Hristiyanların 40 günlük oruç dönemi, ki İsa’nın çölde geçirdiği zamana eşdeğerdir, sonrasına da 21 Mart (İlkbaharın Başlangıcı) tarihini takip eden ilk dolunay sonrası, ilk pazar günü Fısıh Bayramı, yani Paskalyadır. Paskalyadan önceki pazar günü ise, İsa’nın Kudüs’e giriş günü olup, Palmiyelerle karşılanmasını sembolize eden, Palmiye Pazarıdır (Burada Pazar, gün olarak kast edilir.) Bu tarihin hesaplanması zamanında ayrı bir sorun teşkil etmiş, üzerinde sert tartışmalar olmuştur. Ancak konuyla ilgili son nokta İznik Konsülünde konmuş ve bir karara bağlanmıştır.
Paskalya Etimolojsi, Sembolleri
Paskalya adını baharın gelişi ile kutlanan bir bayramın Germen tanrıçası Ostara’dan alır. Bu sebeple İngilizcede Easter, Almancada Ostern, Fransızca, İtalyanca da Pesah’tan türeyen Pasqua ile adlandırılır. Baharın gelişi ile bereketini sembolize eden ve baharda üreyen tavşanlar sonradan Paskalya‘nın sembollerinin belki en önemlisi olmuşturlar. Yumurta da diriliş, doğuşu sembolize ettiği için günümüzde Paskalya için sıkça kullanılmaktadır. Colomba Pastası, ki “Colombo” güvercin manasına da gelir, pasta güvercin şeklinde üretilir. İtalya’da Paskalyanın sembollerindendir. Sebebi Nuh Faciası sonrası bir güvercinin Nuh’a bir zeytin dalı getirmesi hikayesine bağlanır. Bu Hristiyan dünyasındaki inanışa göre, Tanrının insanları affettiği ve karaya çıkmaları/varmalırını müjdelemesi manasındadır. Halen güvercin sembolü Kutsal Ruhu sembolize etme yanında, Paskalya‘da da sıkça kullanılır.
Paskalya Sembolleri (Özellikle Napoli)
Paskalya için her ülke/şehirde kendi kültürüne, coğrafyasına göre farklı kutlama şekilleri olması gayet doğaldır. Napoli’de, “Pastiera” adı verilen bir tatlı/kek Paskalya‘nın sembollerinin başında gelir. Bu tatlı kekin içinde çiçek aromaları, peynir, bakliyat, yumurta, şekerlenmiş meyveler olup, yeniden doğuş, doğanın uyanması, hayatın tazelenerek tekrar başlamasını sembolize eder. Bu dönemde yine Napoli’de ekmek yerine, içinde, peynir, salam, yumurta (bazen üstünde) olan tuzlu bir kek “Casatiello” da yenir. Bu ilginç kekin yanında, içinde yabani acı otlar, et ve tavuk olan “Minestra Maritata” isimli bir çorbada adettendir. İtalya’ya geldiğiniz zaman İtalya’nın yerlisi ve sizin dilinizi konuşan bir rehber ile geziniz sırasında, artık 12 ay satılan bu tatlı veya tuzlu Paskalya yiyeceklerini denemek hakkınızdır. Bu konuda zevkle sizlere doğru ve taze ürünleri ile ünlü mekanlarda ikramlarda bulunup, yerinde hikayelerini anlatacağım. Doğal olarak kuzu Paskalya‘da her zaman baş köşededir. Havarilerin yediği ve İsa’nın Havarilere göründüğü şehir dışında/kırlık bir yerde gerçekleşen Emmaus Yemeğine gönderme yapılarak, Paskalya sonrası ilk Pazartesi, Hristiyanlar şehir dışlarına, şimdilerde yazlıklarına gider, piknik yapar ve baharın gelişini kutlarlar.
Gerçi sorduğum bir çok İtalyan, (neredyese hepsi) Pazartesi Piknik & yazlıklara yapılan gezmeleri neden yaptığını kendisi bile bilmemektedir. Olsun biz bilelim, bilginin zararı olmayacaktır.
Bu haftalık bu kadar olsun.
Her pazar saat 09:05 te yeni bir yazı ve konu ile karşınızdayım…
